Het Japanse Esoteric heeft in het tweede kwartaal van 2021 zijn nieuwe N-05 XD netwerkspeler aan het publiek voorgesteld. De N-05 XD is de opvolger van de fraaie en veelgeprezen Esoteric N-05 netwerkspeler en is onder andere uitgerust met , een volledig nieuwe DAC-sectie.
De Esoteric N-05 XD netwerkspeler heeft net als zijn succesvolle N-05 voorganger een prachtige styling. De behuizing, die geheel van aluminium is gemaakt, is mooi gevormd. De vrouwelijke lijnen, afgeronde hoeken en de combinatie van geborstelde en geparelde aluminium onderdelen geven de relatief grote machine een optisch slanker profiel. De basisfuncties zijn grotendeels via het frontpaneel te bedienen en dankzij het helderblauwe OLED-display zie je in één oogopslag welke ingangs-, volume-, bemonsteringsfrequentie- en uitgangsinstellingen er zijn ingesteld. Om alle functionaliteit vanaf de luisterpositie te bedienen levert Esoteric een mooie dubbelzijdige afstandsbediening. Deze remote, eveneens geheel van aluminium, heeft een constructie waardoor we niet bang zijn om hem uit onze handen te laten vallen. Op voorwaarde dat onze tenen de val niet stoppen.
We hebben deze N-05 XD weliswaar ontvangen onder de naam van een high-end netwerkspeler, maar in feite is deze XD-versie zoveel meer dan alleen een netwerkspeler. De fabrikant heeft de N-05 XD voorzien van een hoogwaardige hoofdtelefoonversterker met zowel een 6,3 mm Jack als een 4-pins XLR-aansluiting waarmee hij moeiteloos 600 Ohm hoofdtelefoons kan aansturen. Daarnaast is de N-05 XD voorzien van een volwaardige high-end voorversterker, waardoor we niet meer nodig hebben dan een eindversterker of een set actieve hifi speakers om muziek in superieure geluidskwaliteit af te spelen. Ondanks dat de N-05 XD niet helemaal nieuw is, kunnen we spreken van een flinke innovatie.
De voorganger van de Esoteric N-05 XD, de N-05, is uitgerust met AKM DAC-chips. De nieuwe N-05 XD is uitgerust met een in de fabriek ontwikkeld afzonderlijk DAC-circuit dat oorspronkelijk is ontworpen voor de Grandioso-toplijn. Jasper Bol van distributeur AQIPA zegt hierover het volgende: “Het gebruik van DAC-chips van externe leveranciers, waaronder AKM, gaf Esoteric te weinig ruimte voor innovatie en creëerde een technische afhankelijkheidspositie. Omdat Esoteric altijd streeft naar substantiële verbeteringen in zijn ontwerpen, zag de fabrikant geen andere optie dan in eigen huis een DAC-oplossing te ontwikkelen.”
De Esoteric Master Sound Discrete DAC, zoals de fabrikant deze technologie verwent, is heel bijzonder en Esoteric laat zijn eerdere 64-bit filosofie niet los. Waar voorheen maar liefst acht 32-bit KM DAC-chips werden gebruikt in de N-05, gebruikt Esoteric bij deze nieuwe DAC nog steeds een 64-bit DA-conversie. Nu gebeurt dit echter op basis van discrete componenten en programmeerbare FPGA-technologie. FPGA heeft als grote voordeel dat het DAC-gedeelte niet aan veroudering onderhevig is. Als er een nieuw bestandsformaat wordt uitgebracht, een nieuwe techniek wordt geïntroduceerd of als een ontwerper een briljant idee heeft (mogelijk met Esoteric), is de Master Sound Discrete DAC na een firmware-update weer helemaal up-to-date.
Bij de productie gebruikt Esoteric hoogwaardige halfgeleiders en componenten van medische kwaliteit met ultralage toleranties. Elk kanaal heeft zijn eigen speciale lineaire voeding voor optimale prestaties en wordt aangestuurd door een supersnelle FPGA-chip en in tempo gehouden door twee onafhankelijk werkende centrale precisieklokken of door een externe hoofdklok. Deze sturen een hele reeks precisieklokken aan. Esoteric past zijn eigen precisieklok per bit toe. Een methode die we nog niet eerder op zo'n manier zijn tegengekomen. Alle boards worden in eigen huis vervaardigd en met de hand geassembleerd door esoterisch personeel. Ondanks al deze inspanningen mag de signatuur van deze N-05 DX niet teveel afwijken van het vertrouwde (AKM) geluid van Esoteric. We zijn dan ook benieuwd naar de uitvoering.
De Esoteric N-05 XD is volledig dual-mono volledig gebalanceerd en heeft een variabele uitgangstrap. Een aparte (analoge) voorversterker is dus niet nodig. Het is een kwestie van de output instelling in het menu aanpassen van vast naar variabel en je kunt er direct een set actieve speakers of eindversterkers op aansluiten. De digitaal gestuurde volumeregeling wordt volledig analoog afgehandeld. Dit QVCS Attenuator Systeem is natuurlijk ook volledig gebalanceerd en dual-mono.
Dankzij de HCLD-eindtrap met een maximale slew rate van 2.000 V/µs zijn snelheid en dynamisch bereik gegarandeerd. Het resultaat is een muziekweergave met een ongekend hoge openheid, ruimtelijkheid en controle. Aangezien de meeste digitale muziekbronnen direct profiteren van de geluidskwaliteit van de Master Sound Discrete DAC, is er minder behoefte aan analoge ingangen. Toch is het handig dat de N-05 XD is uitgerust met een single-ended RCA en een gebalanceerde XLR-ingang. Dit geeft ons de keuze om een vintage cd-speler of platenspeler aan te sluiten.
De interne DAC is voorzien van een gebalanceerde AES-EBU-ingang, twee coaxiale S/PDIF-ingangen, twee optische Toslink-ingangen en een USB-audio-ingang. Wil je gebruik maken van een externe masterklok, dan vind je hier ook een aansluiting voor. De DAC-sectie kan 64bit-768kHz-bestandsindelingen weergeven in PCM, speelt native DSD tot DSD512 af en ondersteunt volledige ontvouwing met MQA-bestanden.
Het maakt dus niet uit welke formaten je wilt streamen, deze speler slikt echt alles wat je er digitaal in stopt. Gelukkig heeft Esoteric de speler ook voorzien van directe streamingmogelijkheden via Wi-Fi en Bluetooth 4.0 (LDAC, LHDC, aptX HD, AAC), zodat we met onze smartphone moeiteloos muziek van Spotify, Soundcloud of Youtube kunnen streamen.
Ondanks dat de geluidskwaliteit van deze streams van minder hoge geluidskwaliteit is dan lossless muziek via Qobuz of NAS, dragen dergelijke functies wel bij aan de totaalbeleving. In veel gezinnen zullen de gezinsleden doorgaans niet weten wat ze met 99,9 procent van de high-end hifi-apparatuur of streamingplatforms in huis aan moeten, maar gewoon naar muziek willen luisteren. Dit is inderdaad het geval bij uw auteur thuis en deze functie is voor ons persoonlijk een geldig aankoopcriterium. Alles draait immers om de muziek, niet alleen om muziek met de beste geluidskwaliteit.
Door de vele aansluitmogelijkheden is deze DAC ook uitermate geschikt voor gebruik met oudere digitale hifi componenten zoals een vintage cd- of Blu-ray speler. Ondanks dat de DAC tot de hoogste resoluties met hoge resolutie kan spelen, vinden we het vooral belangrijk hoe 16bit 44,1 kHz-streams worden weergegeven. Om de kwaliteitswinst met bestaande digitale audiocomponenten te bepalen, halen we een oude Denon DCD-960 tevoorschijn. Een van de betere 20-bitters uit de tijd dat we nog niet in bitstream- of DSD-technologie dachten, laat staan QR-codes, en beschikt over een kwalitatief hoogwaardig analoog JK-filter van Johan Ketelaar destijds. Deze cd-speler levert tot op de dag van vandaag nog steeds muzikale optredens. Wanneer we de 20 bit DAC inclusief de eindtrap van de door Johan Ketelaar gemodificeerde Denon vergelijken met de prestaties via de N-05 XD kunnen we stellen dat de geluidskwaliteit met meer dan een paar veen is toegenomen. Ondanks dat de cd-geluidskwaliteit de 16bits-44,1kHz streamingkwaliteit van de N-05 XD-speler zelf niet overtreft, kunnen we stellen dat deze vintage cd-speler aan een tweede jeugd begint met de Esoteric DAC.
Net als zijn voorganger(s) draait de Esoteric N-05 XD netwerkspeler op het Lumin platform en is de daarop gebaseerde Esoteric Streaming app uitermate compleet. We zijn vooral gecharmeerd van deze app omdat we net als bij de Lumin streamers toegang hebben tot alle streaming informatie en zoveel meer streaming functionaliteit kunnen gebruiken. Naast internetradio kunnen we ook de streamingdiensten Qobuz en Tidal volledig vanuit de app zelf bedienen. Mocht je Roon willen gebruiken, dan is deze Esoteric hier ook geschikt voor. Ook het streamen van uw eigen digitale muziekcollectie vanaf NAS of muziekserver gaat moeiteloos. Gebruik je echter een NAS waarop je een zeer grote muziekbibliotheek hebt, dan zal de software eerst alle albums willen indexeren voor een optimale browse-ervaring. Dit is een klus die enige tijd in beslag zal nemen.
De Esoteric N-05 XD heeft een instellingenmenu met drie verschillende niveaus. Alles kan in dit menu worden ingesteld. Van de pintoewijzing van de XLR-aansluitingen, het gebruik van een externe masterclock, gain levels, roll-off, filtering, het inschakelen van de variabele output et cetera, et cetera, et cetera. Hoe radicaler de instellingen zijn, hoe verder ze als veiligheidsfunctie in het menu worden weggestopt. Het is niet onze bedoeling om al deze instellingen een voor een te noemen. U kunt hiervoor ook de gebruikershandleiding van Esoteric downloaden. W
Wat we hiermee meer willen aangeven is dat de technici van Esoteric echt alles zelf willen kunnen aanpassen en het belangrijk vinden dat de gebruiker dit kan doen wanneer hij dat wil. Tijdens deze review hebben we alle beveiligingsinstellingen in de standaard fabriekspositie gelaten.
Voor deze review gebruiken we onze Bryston BP26-voorversterker, twee Bryston 7B3-monoblokken en onze vertrouwde Usher MD2-luidsprekers. De interlinks en luidsprekerbekabeling die wij gebruiken is afkomstig van het Nederlandse bedrijf Driade. De netwerkkabel die we bij de N-05 XD hebben gebruikt is afkomstig van AudioQuest. Nadat we de N-05 XD als pure netwerkspeler in onze referentieset hebben opgenomen, merken we meteen dat de N-05 XD heel bekend klinkt. Maar tegelijkertijd anders. Wanneer we de N-05 XD vergelijken met onze Bryston BDP3-BDA3 combinatie, waarbij de BDA3 DAC, net als de vorige N-05 netwerkspeler, gebruik maakt van de veelgeprezen AKM DAC-chips, dan valt meteen op dat de Esoteric eigenlijk aan alle beoordelingscriteria voldoet. . een streepje presteert beter.
Het geluidsbeeld heeft meer diepte en transparantie, waardoor we veel meer muzikale details herkennen. Het geluid heeft meer autoriteit, kracht en controle van het middenbereik tot in de sub-bas. Het middengebied heeft een fractie meer warmte en laat meer snelheid zien tot aan de bovenkant, waarmee alle muzikale elementen realistischer naar voren komen. We luisteren naar verschillende zanglijnen in de muziek, horen de aanzet van stemmen en ook wanneer twee stemmen of instrumenten met een vergelijkbare toonhoogte naast elkaar spelen, horen we beide duidelijk met het juiste volume en gewicht.
Wanneer we de Bryston DAC en de N-05 XD DAC-secties AB vergelijken, lijkt het erop dat we met de N-05 XD overdreven een grijze waas uit het signaal filteren, waardoor de ervaring opener, levendiger en dynamischer wordt. We willen zeker niet klinken als een wasmiddelreclame, maar het effect is verrassend vergelijkbaar. Wanneer we vervolgens de BP-26 van de ketting halen en de N-05 XD rechtstreeks op onze 7B's aansluiten, krijgen we van begin tot eind een volledig uitgebalanceerde configuratie. Ondanks dat de Bryston BP-26 qua prestaties tot een selecte groep van de best presterende analoge voorversterkers kan worden gerekend, overtreft de Esoteric het op sommige gebieden dankzij de volledig uitgebalanceerde constructie.
We luisteren naar een beduidend bredere soundstage met een scherpere focus waarin de verschillende elementen helderder worden weergegeven, meer klankdiepte, een fractie meer openheid en een iets hoger (micro)detail. Het geheel klinkt wat analytischer en vooral directer dan met onze eigen voorversterker in de keten. In het laag zorgt de set in combinatie met de BP-26 wel voor een fractie meer qua rust en geluidsdruk. Wanneer we alle hif-componenten van de overstap naar eindversterkers vervangen door de N-05 XD, is de toename in geluidskwaliteit aanzienlijk. Bij elkaar opgeteld zijn dit geen nuanceverschillen meer. Deze nieuwe N-05 XD van Esoteric presteert goed. Zeer goed.
Na een aantal weken spelen met deze fijne Esoteric N-05 XD hebben we een uitstekende indruk gekregen van deze multifunctionele machine en denken we dat het echt een heel bijzonder audio-component is. Er zijn echter verschillende fabrikanten die dergelijke complete combinaties produceren, maar de technici van Esoteric hebben er een missie van gemaakt om de combinatie van de hoogste kwaliteit te vervaardigen.
Met deze N-05 XD konden we de fabrikant niet betrappen op een olifantenpad. Integendeel. Deze machine is serieus over-engineered. De ontwerpafdeling koos voor een neurotische precisie-aanpak bij de ontwikkeling van de N-05 XD. Als iets ergens niet 100 procent perfect is, wordt het even lang ontwikkeld om deze graad van perfectie te bereiken. Een van de voorbeelden is de kogelgelagerde volumeknop. Je hoort het niet in de geluidskwaliteit, maar het voelt zo goed.
Een paar maanden geleden hadden we ook de dual-mono en volledig gebalanceerde BR-20 van Bryston bij ons op bezoek. Deze voorversterker heeft vergelijkbare eigenschappen als de N-05 XD en het ligt dan ook voor de hand om de twee te vergelijken. Hoewel we erg gesteld zijn op de nuchtere Canadezen, is deze N-05 XD op alle vlakken van een andere klasse. We merken een robuustere bouwkwaliteit, een esthetisch mooier ontwerp, meer aangepaste instellingen, een streamingplatform dat echt alle digitale formaten aankan en streamingsoftware die past bij een speler in deze gewichtsklasse. Kijken we alleen naar de geluidskwaliteit, dan klinkt deze N-05 XD verfijnder dan zowel de BR-20 als zijn N-05 voorganger. Het forse prijsverschil rechtvaardigt dit ruimschoots.
Uiteindelijk komt het neer op de totale beleving van deze Esoteric N-05 XD. In de weken dat we deze getalenteerde Japanner onze dagelijkse muziek laten verzorgen, heeft hij ons nog nooit in de steek gelaten met een systeemcrash of netwerkprobleem. Een primeur voor ons. Ondanks dat de machine gloednieuw was, konden we niet eens een firmwarefout vinden. De bediening is supereenvoudig, we konden snel die muziekalbums vinden die we zochten. Zelfs de digitaal ingestelde onder ons hadden geen enkele moeite om streams direct vanaf de smartphone af te spelen in een meer dan zeer acceptabele geluidskwaliteit. De integratie van Bluetooth, internetradio en online streamingdiensten is werkelijk perfect uitgevoerd.
Hebben we helemaal geen kritiek? Natuurlijk is het. Ondanks dat wij er in de praktijk geen hinder van hebben ondervonden, is deze speler zo uitgebreid dat niet-techneuten snel het overzicht kunnen verliezen en bij het aanpassen van de vele instellingen onbedoeld de uiteindelijke prestaties en werking van de machine kan beïnvloeden . Ondanks een hoogwaardige ingebouwde voorversterker hadden we beide analoge ingangen graag dubbel gezien. De technologie verdient dit.
De hoofdtelefoonversterker heeft een single-ended 6,3 mm hoofdtelefoonaansluiting en een gebalanceerde 4-pins XLR-aansluiting. Ook hadden we graag een 4,4mm Pentaconn aansluiting gezien aangezien de meeste high-end over-ear koptelefoons hier vanuit de fabriek steeds vaker mee worden uitgerust. Gelukkig zijn hier goede kwaliteit adapterkabels voor verkrijgbaar.
En over kabels gesproken... De importeur leverde de N-05 XD inclusief een hoogwaardige Diamond netwerkkabel van AudioQuest. Volgens de importeur was onze gewone CAT6-bekabeling eigenlijk onvoldoende voor een hoogwaardig toestel als de N-05 XD.
We weten dat kabels een groot verschil kunnen maken, maar de verschillen die we horen bij deze AudioQuest Diamond netwerkkabel zijn echt schokkend. Dit is het verschil tussen luisteren en ervaren. De middentonen hebben met deze Diamond netwerkkabel een beduidend betere definitie en de hoge tonen worden nog vloeiender weergegeven. Het meest opmerkelijke verschil horen we in het laag. De besturing is feilloos tot in de onderste laag en resulteert in een enorme luchtverplaatsing in dit gebied. Bovenal merken we een aanzienlijke toename van de rust in het display. We zijn er altijd van onder de indruk. Hoe is het mogelijk dat het laatste stukje kwaliteitsbekabeling zulke grote verschillen kan veroorzaken.
Dan komen we natuurlijk bij de koopprijs. Ten opzichte van de vorige N-05 is ook deze een paar tandjes gestegen met de aanschafprijs van elfduizend euro. Kijken we naar de verschillen met zijn voorganger, dan vinden we de toevoeging van de hoogwaardige koptelefoontrap en de volwaardige voorversterker een heel mooi pluspunt. Bovendien hebben we, nadat we de N-05 XD in onze referentieketen hebben opgenomen, nooit meer de neiging gehad om terug te gaan naar onze eigen voorversterker, DAC of streamer. Dit is ook een primeur. Sterker nog, we hebben permanent een hele stapel elektronica met een hogere aanschafprijs dan de N-05 XD naar de opslag kunnen slepen. En dit zet je aan het denken. Zal deze Esoterische N-05 XD hier blijven? We zullen hier ook heel serieus over nadenken.
Esoterische N-05 XD €11.000 | www.esoteric.jp/ Beoordeling 5 / 5
Geluidskwaliteit: 5 van de 5 Eigenschappen: 5 van de 5 Constructie: 5 van de 5 Verbindingen: 4 van de 5 Bediening: 4,5 van de 5 Prijs-kwaliteitverhouding: 5 van de 5